مسئله سن و برداشت ذهنی ما از سن خودمان و دیگران.
فرانسیس بیکن که یک متفکر بزرگ علمی است جمله پر لطفی دارد که می‌گوید:
«من هرگز یک پیرمرد نخواهم شد. برای من پیری همیشه ۱۵ سال پیرتر از چیزی که هستم خواهد بود.»
فرقی ندارد در دهه ۳۰ زندگی باشید یا ۵۰ یا ۷۰، طبق تحقیق زیر، ویژگی مشترکی در تمام افراد وجود دارد که همیشه خود را جوان‌تر از سن عددی شان ارزیابی می‌کنند.
آیا یک فرد ۵۰ ساله پیر است؟ از چه سنی به بعد دیگر جوان نیستیم؟ اگر هر فردی آرزوی داشتن یک سن مشخصی را بکند آن سن چه عددی می‌تواند باشد؟
در یک تحقیق گسترده از ۵۰۰ هزار نفر در رده سنی ۱۰ تا ۸۹ سال سوالات زیر پرسیده شده است. شما خواننده گرامی این متن هم سوالات زیر را از خودتان بپرسید.
فارغ از سن واقعی تان، احساس می‌کنید چند ساله هستید؟
به اعتقاد شما از چه سنی به بعد یک فرد میانسال محسوب میشود؟
بنا به این تحقیق، امید به طولانی زندگی کردن بعد از ۴۰ سالگی به طرز چشمگیری افزایش پیدا می‌کند. تحقیق اخیر بزرگترین تحقیق تا به امروز درباره تفاوت سن و درک ما از مفهوم سن و‌همچنین دوره‌های رشد است.به این ترتیب و بر یافته این مطالعه برداشت و درک جدیدی از فرایند پیری و تاثیر آن بر روی قضاوت‌های سنی ما نسبت به خودمان و دیگران حاصل میشود.
تصور کنید که در فروشگاهی در میان قفسه کارت تبریک تولد قدم می‌زنید و نوشته‌های زیر را بر روی کارتها می‌خوانید: «زندگی تازه در ۴۰ سالگی شروع میشود.» و یا « ۵۰ سالگی همان ۳۰ سالگی نو شکفته است. »
با این همه سوال اصلی همچنان پابرجاست: ما در چه سنی دیگر جوان نیستیم؟
در حقیقت پاسخ روشن و سر راستی برای این سوال وجود ندارد چرا که پاسخ این سوال نیز بستگی به سن پرسش شونده دارد. تحقیقات نشان می‌دهد افراد بین ۱۸ تا ۲۹ سال سن پیری را ۶۰ سالگی می‌دانند در حالی که افراد میانسال سن پیری را ۷۲ سال می‌دانند. با افزایش سن این برداشت هم تغییر می‌کند به طوری که افراد ۶۵ ساله، شروع سن پیری را ۷۴ سالگی می‌دانند. این مسئله «تاثیر قلاب سن» نامیده میشود. به این‌معنا که برداشت ما از سن خودمان و‌سن‌دیگران و همچنین مفاهیم مرتبط به سن از جمله جوانی و پیری به طور ظریفی به سن خود ما بستگی دارد. ما به نوعی خود را محور و مبدا برای تعیین این‌مفاهیم میدانیم. جالب است ، اینطور نیست؟
خوشحالی سن و سال نمی‌شناسد !
پرسش دیگری که قرار بود شما نیز از خودتان بپرسید این است: فارغ از سن عددی تان احساس می‌کنید چند ساله هستید؟
بر طبق این تحقیق بزرگسالان به طور متوسط ۲۰ درصد خود را جوان‌تر از سن عددی شان احساس می‌کنند.
مسئله قیاس سنی و دلایل آن:
جدای از تحقیق فوق آنچه که نظر من را به مطلب بالا جلب کرد، تفسیر و برداشت سنی متفاوت ما نسبت به افراد جوان‌تر و مسن‌تر از خودمان است. ما بنا به دلایلی که بخشی از آنها به ناخودآگاهمان مربوط است تمایل داریم افراد مسن‌تر از خودمان را بسیار دورتر و افراد جوان‌تر از خودمان را نزدیک‌تر به خودمان فرض کنیم. بعنوان مثال، یک فرد بزرگسال در میانه ۴۰ سالگی یک ۵۰ ساله را بسیار دورتر و پیرتر از خود و یک فرد ۳۵ ساله را بسیار نزدیک به خود می‌داند.در ادامه برخی از دلایل این نوع برداشت را برایتان می‌نویسم.
اثر لنگر (مرتبط با سن) :
همانطور که در تحقیق بالا آمد، سن ما به عنوان پایه و مبدأیی برای ارزیابی ما نسبت به مقوله سن است.
توهم زمانی:
وقتی به گذشته نگاه می‌کنیم آن را فشرده‌تر از آنچه بوده می‌بینیم. این پدیده فشردگی زمان باعث میشود که گذشته را نزدیک‌تر به خود ببینیم در حالی که آینده، دور و طولانی به نظر می‌رسد .
ارزش‌ها و القائات اجتماعی:
جامعه و تمام متعلقات آن از قبیل رسانه‌ها، جوانی را می‌ستایند و از این جهت یک فرهنگ کلی و تحت فشار برای پس راندن پیری وجود دارد.
مطابق تئوری کلیشه‌های نقش بسته (Stereotype embodiment theory (SET که توسط خانم بکا لووی روانشناس و استاد اپیدمیولوژی ارائه شده، نشان داده میشود که چگونه کلیشه‌های سنی که از طریق فرهنگ جامعه و خانواده در ما درونی سازی میشود نهایتاً بر سلامت ما در میانسالی اثر می‌گذارد و چگونه برداشت ما را نسبت به مقوله سن تعیین می‌کند.
بخشی از مطلب فوق ترجمه‌ای از تحقیق زیر است:
https://www.frontiersin.org/journals/psychology/articles/10.3389/fpsyg.2018.00067/full
در ادامه زیرنویس فارسی برای موزیک ویدیوی فرانسوی به نام «انگاری همین دیروز» که اتفاقاً در ستایش جوانی است را برایتان آماده کرده‌ام که امیدوارم از دیدن آن لذت ببرید.
یاسین زنده‌دل.